{"id":51922,"date":"2023-07-05T11:02:32","date_gmt":"2023-07-05T08:02:32","guid":{"rendered":"https:\/\/ecording.org\/?p=51922"},"modified":"2023-07-14T13:56:59","modified_gmt":"2023-07-14T10:56:59","slug":"kuresel-isinma-mi-kuresel-isitma-mi","status":"publish","type":"post","link":"https:\/\/ecording.org\/kuresel-isinma-mi-kuresel-isitma-mi\/","title":{"rendered":"K\u00fcresel Is\u0131nma M\u0131 K\u00fcresel Is\u0131tma M\u0131?"},"content":{"rendered":"\n
Haddinden fazla insan m\u00fcdahalesi nedeniyle do\u011fan\u0131n karbondioksit emen bir dosttan karbondioksit salan bir d\u00fc\u015fmana d\u00f6n\u00fc\u015ft\u00fc\u011f\u00fc<\/em><\/strong> bir zamanda k\u00fcresel \u0131s\u0131nma kavram\u0131na yabanc\u0131 kalmak pek m\u00fcmk\u00fcn de\u011fil. Ancak uzmanlar art\u0131k do\u011fru terimin k\u00fcresel \u0131s\u0131nma m\u0131 yoksa k\u00fcresel \u0131s\u0131tma m\u0131 oldu\u011funu tart\u0131\u015fmaya ba\u015flad\u0131.<\/p>\n\n\n\n Bu yaz\u0131m\u0131zda hangisinin daha do\u011fru bir terim oldu\u011funu tart\u0131\u015f\u0131rken, k\u00fcresel \u0131s\u0131nma kavram\u0131n\u0131n ne oldu\u011funa ve \u00fclkemizi nas\u0131l etkiledi\u011fini de g\u00f6zden ge\u00e7iriyoruz. <\/p>\n\n\n\n \u0130\u00e7indekiler<\/strong><\/p>\n\n\n\n \u0130klim, bir b\u00f6lgede uzun y\u0131llar boyunca ortaya \u00e7\u0131kan ortalama hava durumudur. \u0130klim de\u011fi\u015fikli\u011fi ise bu ortalama ko\u015fullar\u0131n de\u011fi\u015fmesidir.<\/p>\n\n\n\n \u015eu anda g\u00f6rd\u00fc\u011f\u00fcm\u00fcz h\u0131zl\u0131 iklim de\u011fi\u015fikli\u011fi, insanlar\u0131n evlerinde, fabrikalarda ve ula\u015f\u0131mda petrol, gaz ve k\u00f6m\u00fcr kullanmas\u0131ndan, hayvan end\u00fcstrisinden ve karbon yutak alanlar\u0131n\u0131n tahribinden kaynaklan\u0131yor.<\/p>\n\n\n\n Bu fosil yak\u0131tlar yand\u0131\u011f\u0131nda, \u00e7o\u011funlukla karbondioksit (CO2) olmak \u00fczere sera gazlar\u0131 sal\u0131n\u0131r. Bu gazlar G\u00fcne\u015f’in \u0131s\u0131s\u0131n\u0131 hapseder ve gezegenin s\u0131cakl\u0131\u011f\u0131n\u0131n y\u00fckselmesine neden olurlar.<\/p>\n\n\n\n Di\u011fer etkenlerin yan\u0131nda, yery\u00fcz\u00fcn\u00fcn ortalama s\u0131cakl\u0131\u011f\u0131, k\u00f6m\u00fcr gibi fosil yak\u0131tlar\u0131n karbondioksit emisyonlar\u0131ndan dolay\u0131 zaten 1.1\u00b0C y\u00fckseldi. K\u0131talar ve Arktik b\u00f6lgesi daha da fazla \u0131s\u0131nd\u0131. Sonu\u00e7lar, rekor k\u0131ran s\u0131cak dalgalar\u0131, f\u0131rt\u0131nalar\u0131, vah\u015fi ya\u015fam\u0131n kitlesel \u00f6l\u00fcmlerini ve k\u0131y\u0131 b\u00f6lgelerindeki selleri i\u00e7eren olaylarla giderek daha belirgin hale geliyor.<\/p>\n\n\n\n Ve bu sadece ba\u015flang\u0131\u00e7. 2100 y\u0131l\u0131na kadar y\u00fczey s\u0131cakl\u0131klar\u0131nda en az 3\u00b0C veya 4\u00b0C art\u0131\u015f ya\u015famaya yol a\u00e7\u0131yoruz ve gezegen bunun ard\u0131ndan uzun s\u00fcre daha \u0131s\u0131nmaya devam edebilir. Bu, geri d\u00f6nd\u00fcr\u00fclmesi milyonlarca y\u0131l s\u00fcrebilecek veya hi\u00e7 geri d\u00f6nd\u00fcr\u00fclemeyecek b\u00fcy\u00fck de\u011fi\u015fikliklerin ba\u015flamas\u0131na sebep oluyoruz.<\/p>\n\n\n\n Birle\u015fik Krall\u0131k Meteoroloji Ofisi bir s\u00fcredir bilim insan\u0131 Profes\u00f6r Richard Betts \u00f6nderli\u011finde d\u00fcnya ikliminde meydana gelen de\u011fi\u015fiklikleri tan\u0131mlamak i\u00e7in “k\u00fcresel \u0131s\u0131nma” yerine \u201ck\u00fcresel \u0131s\u0131l de\u011fi\u015fim\u201d<\/em><\/strong> yani \u201ck\u00fcresel \u0131s\u0131tma\u201d<\/em><\/strong> teriminin daha do\u011fru oldu\u011funu konu\u015fuyor.<\/p>\n\n\n\n Betts, \u201cGezegenin enerji dengesindeki de\u011fi\u015fikliklerden bahsetti\u011fimiz i\u00e7in ‘k\u00fcresel \u0131s\u0131l de\u011fi\u015fim’ terimi teknik olarak daha do\u011fru” diyerek, \u201ck\u00fcresel \u0131s\u0131nma\u201d teriminin belirsizlik i\u00e7eren bir terim oldu\u011funu vurguluyor. Buna g\u00f6re, art\u0131k \u201cbelirsizlikler\u201d hakk\u0131nda de\u011fil, \u201criskler\u201d hakk\u0131nda konu\u015fmal\u0131y\u0131z. <\/p>\n\n\n\n Birle\u015fmi\u015f Milletler \u0130klim De\u011fi\u015fikli\u011fi Paneli (IPCC) taraf\u0131ndan yay\u0131nlanan 2021 raporunda<\/span><\/a>, artan s\u0131cakl\u0131klar, kurakl\u0131k ve y\u00fckselen deniz seviyeleri olmak \u00fczere \u00fc\u00e7 etkiyle yak\u0131n zamanda kar\u015f\u0131 kar\u015f\u0131ya kalaca\u011f\u0131 belirtilmi\u015fti. Bu nedenle, \u00fclkenin y\u0131l boyunca daha s\u0131k ve daha \u015fiddetli hava ko\u015fullar\u0131yla kar\u015f\u0131la\u015fma olas\u0131l\u0131\u011f\u0131 olduk\u00e7a y\u00fcksek.<\/p>\n\n\n\n 2050 y\u0131l\u0131na kadar, T\u00fcrkiye’nin do\u011fusunda ve ortas\u0131nda s\u0131cakl\u0131klar\u0131n 2,5\u00b0C, sahil b\u00f6lgelerinde ise 1,5\u00b0C artmas\u0131 tahmin ediliyor. Yaz aylar\u0131nda 40\u00b0C’nin \u00fczerinde s\u0131cakl\u0131klar\u0131n uzun s\u00fcreli olarak ya\u015fanmas\u0131 bekleniyor.<\/p>\n\n\n\n Maalesef felaket senaryolar\u0131m\u0131z hen\u00fcz bitmedi. T\u00fcrkiye’nin bat\u0131s\u0131nda ve \u00f6zellikle Akdeniz k\u0131y\u0131s\u0131nda y\u0131ll\u0131k ya\u011f\u0131\u015f miktar\u0131n\u0131n 2050 y\u0131l\u0131na kadar yakla\u015f\u0131k %10 azalmas\u0131 bekleniyor. <\/p>\n\n\n\n Bu, su k\u0131tl\u0131\u011f\u0131n\u0131n artmas\u0131na ve kurakl\u0131k d\u00f6nemlerine neden olacak ve \u00fclkenin suyunun yar\u0131s\u0131n\u0131n sa\u011fland\u0131\u011f\u0131 da\u011flardaki buzul \u00e7ekilmesi ve kar ya\u011f\u0131\u015f\u0131n\u0131n azalmas\u0131yla daha da k\u00f6t\u00fcle\u015fecek. T\u00fcrkiye’nin kaybolan g\u00f6lleri<\/a> <\/span>de bu olgunun endi\u015fe verici bir g\u00f6stergesi.<\/p>\n\n\n\n Betts, de\u011fi\u015fen iklimin a\u011fa\u00e7lar\u0131n \u00e7i\u00e7eklenmesi ve yumurtlama gibi baz\u0131 do\u011fal s\u00fcre\u00e7leri senkronizasyon d\u0131\u015f\u0131na itti\u011fini belirtti. “Bu zaten oluyor. Ayr\u0131ca, daha y\u00fcksek s\u0131cakl\u0131kta \u0131s\u0131 dalgalar\u0131 g\u00f6r\u00fcyoruz. Bu y\u0131l g\u00f6rd\u00fc\u011f\u00fcm\u00fcz t\u00fcrden olaylar daha s\u0131k olacak,” dedi.<\/p>\n\n\n\n “Riskler s\u00fcrekli birikmekte. Ne kadar erken harekete ge\u00e7ersek, o kadar h\u0131zl\u0131 \u00f6nlemler alabiliriz.”<\/p>\n\n\n\n Bu g\u00f6r\u00fc\u015fler, Almanya’daki Potsdam \u0130klim Etki Ara\u015ft\u0131rmalar\u0131 Enstit\u00fcs\u00fc’n\u00fcn kurucusu ve teorik fizik profes\u00f6r\u00fc Hans Joachim Schellnhuber taraf\u0131ndan da payla\u015f\u0131ld\u0131. <\/p>\n\n\n\n<\/figure>\n\n\n\n
\n
K\u00fcresel Is\u0131tma M\u0131 Yoksa K\u00fcresel Is\u0131tma M\u0131?<\/strong><\/h2>\n\n\n\n
<\/figure>\n\n\n\n
Peki Do\u011fru Terim Hangisi? K\u00fcresel Is\u0131nma m\u0131 Is\u0131tma M\u0131?<\/strong><\/h3>\n\n\n\n
K\u00fcresel Is\u0131nma ya da \u201cK\u00fcresel Is\u0131tma\u201d T\u00fcrkiye\u2019yi Nas\u0131l Etkiliyor?<\/strong><\/h4>\n\n\n\n
<\/figure>\n\n\n\n
D\u00fcnya Ne Durumda?<\/strong><\/h5>\n\n\n\n