{"id":5584,"date":"2019-12-26T14:18:00","date_gmt":"2019-12-26T14:18:00","guid":{"rendered":"http:\/\/develop.ecording.org\/?p=5584"},"modified":"2022-10-27T13:22:34","modified_gmt":"2022-10-27T10:22:34","slug":"yasamin-dengesi","status":"publish","type":"post","link":"https:\/\/ecording.org\/yasamin-dengesi\/","title":{"rendered":"Ya\u015fam\u0131n Dengesi"},"content":{"rendered":"\t\t
\n\t\t\t\t\t\t\t\t\t
\n\t\t\t\t\t\t
\n\t\t\t\t\t
\n\t\t\t
\n\t\t\t\t\t\t\t\t
\n\t\t\t\t
\n\t\t\t\t\t\t\t\n

Do\u011fa\u2026 \u00c7ok uzun zaman \u00f6nce, biz hen\u00fcz d\u00fcnyada de\u011filken de varl\u0131\u011f\u0131n\u0131 s\u00fcrd\u00fcr\u00fcyordu ve muhtemelen bizden sonra da s\u00fcrd\u00fcrecek. \u00c7\u00fcnk\u00fc do\u011fan\u0131n var olmas\u0131 i\u00e7in insan \u0131rk\u0131na ihtiyac\u0131 yoktur. Bitkiler ve hayvanlarla birlikte canl\u0131 cans\u0131z varl\u0131klar\u0131n olu\u015fturdu\u011fu mucizev\u00ee bir d\u00fczendir do\u011fa. Bu d\u00fczenin ad\u0131 ekosistemdir.<\/p>\n\n

D\u00fcnya \u00fczerinde insan d\u0131\u015f\u0131nda do\u011faya zarar veren hi\u00e7bir canl\u0131 yoktur. \u00c7\u00fcnk\u00fc canl\u0131lar, do\u011fadan sadece ihtiya\u00e7lar\u0131n\u0131 kar\u015f\u0131layacak kadar faydalan\u0131rlar. A\u015f\u0131r\u0131l\u0131k, do\u011fada g\u00f6zlenebilen bir durum de\u011fildir. Denge bu \u015fekilde olu\u015fur ve bu y\u00fczden asla bozulmaz. Yani bozulmazd\u0131.<\/p>\n\n

Y\u0131llar ge\u00e7tik\u00e7e geli\u015fen\u00a0insan teknolojisi sayesinde upuzun g\u00f6kdelenler, fabrikalar, hatta enerji \u00fcretebilmek i\u00e7in yapt\u0131\u011f\u0131m\u0131z n\u00fckleer santrallerin insan ya\u015fam\u0131na ne kadar fayda sa\u011flad\u0131\u011f\u0131 bilinse de, bunlar\u0131 d\u00fcnyada sadece biz ya\u015f\u0131yormu\u015f\u00e7as\u0131na yapmam\u0131z, bencillikten ba\u015fka bir \u015fey de\u011fildir.<\/p>\n\n

Bizler ormanlar\u0131 ve dolay\u0131s\u0131yla oray\u0131 yuva bellemi\u015f canl\u0131lar\u0131 katlediyoruz, havay\u0131 ve sular\u0131 kirletiyoruz\u2026 Evet, bunlar do\u011fan\u0131n dengesine zarar veriyor fakat insanl\u0131k do\u011fan\u0131n dengesini ancak belirli bir noktaya kadar bozabilir ve bu nokta bizim kendi sonumuzdur. Soludu\u011fumuz hava, i\u00e7ti\u011fimiz su, besin kaynaklar\u0131m\u0131z, bar\u0131nmam\u0131z k\u0131sacas\u0131 var olabilmemiz i\u00e7in biz, do\u011faya muhtac\u0131z. Do\u011fan\u0131n, kurulu dengesiyle bize kar\u015f\u0131l\u0131ks\u0131z sundu\u011fu ya\u015fam kaynaklar\u0131na minnet duymam\u0131z gerekirken ona zarar veriyoruz.<\/p>\n\n

Atmosferdeki karbondioksit miktar\u0131n\u0131n artmas\u0131yla olu\u015fan k\u00fcresel \u0131s\u0131nma, kutuplardaki buzullar\u0131 her ge\u00e7en y\u0131l daha da fazla eritiyor. Ba\u015fta fosil yak\u0131tlar\u0131n neden oldu\u011fu bu olay, kutuplarda ya\u015fayan canl\u0131lar\u0131n ya\u015fam\u0131n\u0131 olduk\u00e7a etkiliyor. \u00d6rne\u011fin kutup ay\u0131lar\u0131 buzullar\u0131n azalmas\u0131yla avlanamaz hale geliyor. \u0130klim de\u011fi\u015fikli\u011finin sebep oldu\u011fu bu durum ne yaz\u0131k ki kutup ay\u0131lar\u0131n\u0131n a\u00e7 kalmas\u0131 sonucu kendi yavrular\u0131n\u0131 yemesiyle sonu\u00e7lanabiliyor. Uzmanlar, kendi t\u00fcr\u00fcn\u00fc avlama vakalar\u0131n\u0131n do\u011fada belirli bir oranda ya\u015fand\u0131\u011f\u0131n\u0131, fakat yak\u0131n zamanda bu olaylar\u0131n giderek s\u0131kla\u015ft\u0131\u011f\u0131n\u0131 belirtiyor. Denizlerdeki buzlar\u0131n yok olmas\u0131yla bu olaylar\u0131n daha da artaca\u011f\u0131 konusunda a\u00e7\u0131klamalar yap\u0131l\u0131yor. Buna dolayl\u0131 olarak sebep olmam\u0131z bile, olduk\u00e7a ac\u0131 bir durumken, maalesef k\u00fcresel \u0131s\u0131nmadan sadece kutup ay\u0131lar\u0131 da etkilenmiyor. Bu y\u00fczden k\u00fcresel \u0131s\u0131nma konusunda insanlar\u0131n daha da bilin\u00e7lenmesi gerekmektedir.<\/p>\n\n

Do\u011fa da bir\u00e7ok olay\u0131 kontrol eden en \u00f6nemli etmen \u0131\u015f\u0131kt\u0131r. Fakat \u0131\u015f\u0131k kirlili\u011fi nedeniyle \u015fehir ya\u015fam\u0131na uyum sa\u011flayamad\u0131\u011f\u0131 i\u00e7in \u00f6len canl\u0131lar da vard\u0131r. Yavru caretta carettalar, yumurtadan \u00e7\u0131kt\u0131klar\u0131nda ay \u0131\u015f\u0131\u011f\u0131yla plajdan denize do\u011fru y\u00f6nelirler. Fakat \u015fehirlerdeki \u0131\u015f\u0131k kirlili\u011fi nedeniyle bazen yollar\u0131n\u0131 \u015fa\u015f\u0131r\u0131p asfalta \u00e7\u0131k\u0131yorlar. Sonu\u00e7 olarak ya bir araban\u0131n alt\u0131nda kal\u0131yor, ya da kanalizasyon kapaklar\u0131na s\u0131k\u0131\u015f\u0131yorlar. Dolay\u0131s\u0131yla \u015fu an caretta carettalar\u0131n nesli t\u00fckenme tehlikesi alt\u0131nda.<\/p>\n\n

Denizlere at\u0131lan plastik at\u0131klar da canl\u0131 ya\u015fam\u0131n\u0131 olduk\u00e7a olumsuz y\u00f6nde etkilemektedir. Uzmanlar, y\u00fczlerce t\u00fcrde deniz canl\u0131s\u0131n\u0131n yiyecek gibi koktu\u011fu i\u00e7in plastik yediklerini s\u00f6yl\u00fcyor. Balina ve ku\u015f gibi canl\u0131lar, bo\u011fularak ya da yedikleri plastik, sindirim sitemlerini t\u0131kad\u0131\u011f\u0131 i\u00e7in a\u00e7l\u0131ktan \u00f6lebiliyor. \u00dcstelik bu zararl\u0131 at\u0131klar, okyanuslar\u0131 sand\u0131\u011f\u0131m\u0131zdan daha da \u00e7ok kaplam\u0131\u015f durumda. D\u00fcnyan\u0131n en derin noktas\u0131 kabul edilen Mariana \u00c7ukurunun 11 km derinli\u011fine dalan Amerikal\u0131 deniz alt\u0131 k\u00e2\u015fifi Victor Vescovo, deniz taban\u0131nda plastik at\u0131klar g\u00f6zlemledi.<\/p>\n\n

Do\u011fa \u00fczerinde meydana getirdi\u011fimiz bunca etki bir\u00e7ok canl\u0131ya zarar veriyor. \u00dcstelik yapt\u0131\u011f\u0131m\u0131z bu etkilerin do\u011faya ne boyutta zarar verdi\u011fini tam olarak bilmiyoruz. D\u00fcnyan\u0131n bize b\u0131rakt\u0131\u011f\u0131 bu mucizev\u00ee miras\u0131 gelecek nesle aktarabilecek miyiz? \u0130\u015fte bu sorunun cevab\u0131 bize ba\u011fl\u0131. Denizler ve okyanuslardaki at\u0131klar\u0131 toplamak, geni\u015f arazilerde a\u011fa\u00e7land\u0131rma yapmak gibi faydal\u0131 uygulamalar\u0131n yan\u0131 s\u0131ra, d\u00fcnyaya verdi\u011fimiz zararlar\u0131 g\u00f6zden ge\u00e7irmeli ve harekete ge\u00e7meliyiz. \u00c7\u00fcnk\u00fc k\u00fcresel \u0131s\u0131nma gibi etkiler g\u00fcn ge\u00e7tik\u00e7e daha da \u015fiddetli hale geliyor.<\/p>\n\n

D\u00fcnya \u00fczerinde ya\u015fayan t\u00fcm insanlar\u0131n bu sorumlulu\u011fu \u00fcstlenmesi gerekiyor \u00e7\u00fcnk\u00fc birlikte hareket etti\u011fimiz s\u00fcrece bu zararlar\u0131n \u00f6n\u00fcne ge\u00e7ebiliriz. D\u00fcnyada sadece insan ya\u015fam\u0131yor. \u0130nsan\u0131n ya\u015fam\u0131 ekosistemde bulunan di\u011fer canl\u0131lar\u0131n var olmas\u0131na ba\u011fl\u0131yken onlar ya\u015famak i\u00e7in bize ihtiya\u00e7 duymazlar. Unutmayal\u0131m, do\u011fa ile yapt\u0131\u011f\u0131m\u0131z sava\u015f\u0131 kazan\u0131rsak, kaybedece\u011fiz\u2026<\/p>\n

Ceyda Olgun<\/em><\/p>\n\t\t\t\t\t\t<\/div>\n\t\t\t\t<\/div>\n\t\t\t\t\t<\/div>\n\t\t<\/div>\n\t\t\t\t\t\t\t<\/div>\n\t\t<\/section>\n\t\t\t\t\t\t\t<\/div>\n\t\t","protected":false},"excerpt":{"rendered":"

\u00c7ok uzun zaman \u00f6nce, biz hen\u00fcz d\u00fcnyada de\u011filken de varl\u0131\u011f\u0131n\u0131 s\u00fcrd\u00fcr\u00fcyordu ve muhtemelen bizden sonra da s\u00fcrd\u00fcrecek. \u00c7\u00fcnk\u00fc do\u011fan\u0131n var olmas\u0131 i\u00e7in insan \u0131rk\u0131na ihtiyac\u0131 yoktur.<\/p>\n","protected":false},"author":3,"featured_media":5630,"comment_status":"open","ping_status":"open","sticky":false,"template":"","format":"standard","meta":{"footnotes":""},"categories":[27],"tags":[],"aioseo_notices":[],"jetpack_sharing_enabled":true,"jetpack_featured_media_url":"https:\/\/i0.wp.com\/ecording.org\/wp-content\/uploads\/2021\/01\/1_LiQ5tAsAe_uen9LzS1pYUg.jpeg?fit=1600%2C900&ssl=1","_links":{"self":[{"href":"https:\/\/ecording.org\/wp-json\/wp\/v2\/posts\/5584"}],"collection":[{"href":"https:\/\/ecording.org\/wp-json\/wp\/v2\/posts"}],"about":[{"href":"https:\/\/ecording.org\/wp-json\/wp\/v2\/types\/post"}],"author":[{"embeddable":true,"href":"https:\/\/ecording.org\/wp-json\/wp\/v2\/users\/3"}],"replies":[{"embeddable":true,"href":"https:\/\/ecording.org\/wp-json\/wp\/v2\/comments?post=5584"}],"version-history":[{"count":8,"href":"https:\/\/ecording.org\/wp-json\/wp\/v2\/posts\/5584\/revisions"}],"predecessor-version":[{"id":23235,"href":"https:\/\/ecording.org\/wp-json\/wp\/v2\/posts\/5584\/revisions\/23235"}],"wp:featuredmedia":[{"embeddable":true,"href":"https:\/\/ecording.org\/wp-json\/wp\/v2\/media\/5630"}],"wp:attachment":[{"href":"https:\/\/ecording.org\/wp-json\/wp\/v2\/media?parent=5584"}],"wp:term":[{"taxonomy":"category","embeddable":true,"href":"https:\/\/ecording.org\/wp-json\/wp\/v2\/categories?post=5584"},{"taxonomy":"post_tag","embeddable":true,"href":"https:\/\/ecording.org\/wp-json\/wp\/v2\/tags?post=5584"}],"curies":[{"name":"wp","href":"https:\/\/api.w.org\/{rel}","templated":true}]}}