Kyoto Protokol\u00fc<\/strong><\/h4>\n\n\n\nAd\u0131n\u0131 COP3\u2019\u00fcn ger\u00e7ekle\u015ftirildi\u011fi Japonya Kyoto\u2019dan alan bu protokol, \u00fclkelerin sera gazlar\u0131n\u0131 hedeflerle taahh\u00fct ettikleri ilk protokol olarak tarihte \u00f6nemli bir yer tutmaktad\u0131r. <\/p>\n\n\n\n
End\u00fcstrile\u015fmi\u015f \u00fclkeler ve baz\u0131 Orta Avrupa \u00fclkeleri 2008-2010 y\u0131llar\u0131 aras\u0131ndaki sera gaz\u0131 emisyon oranlar\u0131n\u0131 1990 y\u0131l\u0131na g\u00f6re yakla\u015f\u0131k %6-%8 oran\u0131nda azaltmay\u0131 taahh\u00fct etmi\u015ftir. D\u00f6nemin en \u00e7ok sera gaz\u0131 sal\u0131mlar\u0131n\u0131n sahibi Amerika Birle\u015fik Devletleri ise %7 azalt\u0131m\u0131 taahh\u00fct etmi\u015f olsa da, 2001 y\u0131l\u0131nda ABD y\u00f6netimi protokol\u00fc a\u00e7\u0131k\u00e7a reddetmi\u015ftir.<\/p>\n\n\n\n
Kyoto Protokol\u00fc, iklim de\u011fi\u015fikli\u011fiyle m\u00fccadele amac\u0131yla sanayile\u015fmi\u015f \u00fclkeleri sera gaz\u0131 emisyonlar\u0131n\u0131 belirli bir d\u00f6nemde azaltmaya \u00e7a\u011f\u0131r\u0131yordu. Protokol\u00fcn y\u00fcr\u00fcrl\u00fc\u011fe girmesi i\u00e7in, en az 55 \u00fclkenin Protokol\u00fc onaylamas\u0131 gerekiyordu ve bu \u00fclkelerin toplam sera gaz\u0131 emisyonlar\u0131n\u0131n sanayile\u015fmi\u015f \u00fclkelerin toplam emisyonlar\u0131n\u0131n en az %55’ini olu\u015fturmas\u0131 gerekiyordu.<\/p>\n\n\n\n
Ancak, Protokol\u00fcn onay s\u00fcreci olduk\u00e7a zaman ald\u0131. \u00dclkelerin kendi i\u00e7 mekanizmalar\u0131nda Protokol\u00fc onaylamalar\u0131, i\u00e7 hukuklar\u0131na uygun \u015fekilde d\u00fczenlemeler yapmalar\u0131 ve ulusal onay s\u00fcre\u00e7lerini tamamlamalar\u0131 gerekiyordu. Bu nedenle, protokol\u00fcn y\u00fcr\u00fcrl\u00fc\u011fe girmesi i\u00e7in gerekli olan ko\u015fullar 2005 y\u0131l\u0131na kadar sa\u011flanabilmi\u015ftir.<\/p>\n\n\n\n <\/figure>\n\n\n\nParis \u0130klim Anla\u015fmas\u0131 Nedir?<\/strong><\/h5>\n\n\n\n2015 y\u0131l\u0131nda Fransa\u2019n\u0131n ba\u015fkenti Paris\u2019de, 197 \u00fclkenin kat\u0131l\u0131m\u0131 ile BM \u0130klim De\u011fi\u015fikli\u011fi Konferans\u0131\u2019n\u0131n 21.si ger\u00e7ekle\u015ftirilmi\u015ftir. Bu konferansa kat\u0131lan \u00fclkeler aras\u0131nda T\u00fcrkiye de yer almaktad\u0131r.<\/p>\n\n\n\n
\u0130klim krizinin \u00f6n\u00fcne ge\u00e7mek ve ortalama hava s\u0131cakl\u0131\u011f\u0131 art\u0131\u015f\u0131n\u0131 1.5 santigrat derece ile s\u0131n\u0131rland\u0131rmak, m\u00fcmk\u00fcnse 2 santigrat derecenin \u00fcst\u00fcne \u00e7\u0131kmamak amac\u0131yla 192 \u00fclkenin imzalad\u0131\u011f\u0131 bir uluslararas\u0131 s\u00f6zle\u015fmedir.<\/em><\/strong><\/p>\n\n\n\nAnla\u015fman\u0131n ba\u015fl\u0131ca hedefleri \u015funlard\u0131r:<\/p>\n\n\n\n
\nS\u0131cakl\u0131k Art\u0131\u015f\u0131n\u0131 S\u0131n\u0131rlama<\/strong><\/li>\n<\/ul>\n\n\n\nAnla\u015fma, k\u00fcresel s\u0131cakl\u0131k art\u0131\u015f\u0131n\u0131 end\u00fcstri \u00f6ncesi seviyelere g\u00f6re 2\u00b0C’nin alt\u0131nda tutma hedefini ta\u015f\u0131maktad\u0131r. Ayr\u0131ca, 1.5\u00b0C’lik bir s\u0131n\u0131rlaman\u0131n sa\u011flanmas\u0131 i\u00e7in de \u00e7aba g\u00f6sterilmesi gerekti\u011fi belirtilmektedir. Bu, tehlikeli iklim de\u011fi\u015fikli\u011fi etkilerini azaltmaya yard\u0131mc\u0131 olmay\u0131 ama\u00e7lamaktad\u0131r.<\/p>\n\n\n\n
\nSera Gaz\u0131 Emisyonlar\u0131n\u0131n Azalt\u0131lmas\u0131<\/strong><\/li>\n<\/ul>\n\n\n\nAnla\u015fma, \u00fclkelerin sera gaz\u0131 emisyonlar\u0131n\u0131 azaltma taahh\u00fctlerini i\u00e7erir. \u00dclkeler, kendi ulusal katk\u0131lar\u0131n\u0131 sunar ve bu katk\u0131lar s\u00fcrekli olarak g\u00f6zden ge\u00e7irilerek g\u00fcncellenir.<\/p>\n\n\n\n
\nFinansman ve Destek<\/strong><\/li>\n<\/ul>\n\n\n\nAnla\u015fma, geli\u015fmekte olan \u00fclkelere iklim de\u011fi\u015fikli\u011fi ile m\u00fccadele ve uyum sa\u011flama \u00e7abalar\u0131na destek olmak \u00fczere finansman ve teknik yard\u0131m sa\u011flanmas\u0131 gerekti\u011fini vurgular.<\/p>\n\n\n\n
\nAdaptasyon (Uyum)<\/strong><\/li>\n<\/ul>\n\n\n\nAnla\u015fma, iklim de\u011fi\u015fikli\u011finin etkilerine uyum sa\u011flamak i\u00e7in geli\u015fmekte olan \u00fclkelere destek olunmas\u0131 gerekti\u011fini belirtir.<\/p>\n\n\n\n
\n\u015eeffafl\u0131k ve Raporlama<\/strong><\/li>\n<\/ul>\n\n\n\n\u00dclkeler, emisyon azalt\u0131m taahh\u00fctlerini d\u00fczenli olarak raporlamal\u0131 ve \u015feffafl\u0131k ilkesine uygun olarak ilerlemelerini payla\u015fmal\u0131d\u0131r.<\/p>\n\n\n\n <\/figure>\n\n\n\nParis \u0130klim Anla\u015fmas\u0131 Neleri Kapsar?<\/strong><\/h6>\n\n\n\nParis \u0130klim Anla\u015fmas\u0131 kapsam\u0131nda \u00fclkeler kendi sera gaz\u0131 azalt\u0131m hedeflerini belirlerler. Bu hedeflerde Mutlak Azalt\u0131m, Tavan Emisyon Y\u0131l\u0131, Referans Senaryodan Azalt\u0131m ve Emisyon Yo\u011funlu\u011fu hedefi ba\u015fl\u0131klar\u0131 yer almaktad\u0131r. \u00dclkeler bu ba\u015fl\u0131klarda kendi hedeflerini beyan etmektedir. Bu ba\u015fl\u0131klar\u0131 biraz a\u00e7acak olursak;<\/p>\n\n\n\n
\nMutlak Azalt\u0131m<\/strong><\/li>\n<\/ol>\n\n\n\nSera gaz\u0131 emisyonlar\u0131n\u0131n miktar\u0131n\u0131, \u00f6nceki d\u00f6nemlere k\u0131yasla ger\u00e7ek anlamda azaltmay\u0131 ifade eder. Yani, belirli bir d\u00f6nemde, \u00f6rne\u011fin y\u0131l baz\u0131nda, toplam emisyon miktar\u0131n\u0131n azalt\u0131lmas\u0131 hedeflenir. Bu, emisyonlar\u0131n artmaya devam etmesini \u00f6nlemek ve ger\u00e7ek anlamda azalmay\u0131 sa\u011flamak amac\u0131yla yap\u0131l\u0131r.<\/p>\n\n\n\n
\nTavan Emisyon Y\u0131l\u0131<\/strong><\/li>\n<\/ol>\n\n\n\n“Tavan Emisyon Y\u0131l\u0131,” bir \u00fclkenin veya bir kurulu\u015fun belirli bir d\u00f6nemde (genellikle bir y\u0131l) en y\u00fcksek sera gaz\u0131 emisyonlar\u0131n\u0131 ifade eder. Bu terim, emisyon azalt\u0131m hedefleri veya taahh\u00fctler belirlerken referans olarak kullan\u0131l\u0131r. \u00dclkenin en y\u00fcksek emisyonu hangi y\u0131l yapaca\u011f\u0131n\u0131 s\u00f6yler. Bu y\u0131ldan itibaren \u00fclkenin sera gaz\u0131 emisyonlar\u0131n\u0131n azalmas\u0131 beklenir.<\/p>\n\n\n\n
\nReferans Senaryodan Azalt\u0131m<\/strong><\/li>\n<\/ol>\n\n\n\nBu kavram, bir \u00fclkenin veya b\u00f6lgenin, emisyonlar\u0131n\u0131 belirli bir d\u00f6nemdeki (genellikle tavan emisyon y\u0131l\u0131 olarak adland\u0131r\u0131lan) emisyon seviyesine k\u0131yasla ne kadar azaltmay\u0131 planlad\u0131\u011f\u0131n\u0131 ifade eder.<\/p>\n\n\n\n
Referans senaryo, genellikle belirli bir e\u011filim, teknolojik geli\u015fme ve politika durumu temel al\u0131narak olu\u015fturulur. Bu senaryo, mevcut trendlere g\u00f6re emisyonlar\u0131n nas\u0131l artabilece\u011fini \u00f6ng\u00f6r\u00fcr. Referans senaryodan azalt\u0131m, bu varsay\u0131msal referans senaryosundan daha d\u00fc\u015f\u00fck emisyon seviyelerine ula\u015fmay\u0131 ifade eder. Yani, emisyonlar referans senaryosundan daha az artar veya daha fazla azal\u0131r.<\/p>\n\n\n\n
\u0130klim de\u011fi\u015fikli\u011fi ile m\u00fccadelede, referans senaryodan azalt\u0131m, emisyonlar\u0131n kontrol edilmesi, azalt\u0131lmas\u0131 ve s\u00fcrd\u00fcr\u00fclebilir bir gelecek i\u00e7in taahh\u00fctlerin yerine getirilmesi anlam\u0131nda \u00f6nemlidir.<\/p>\n\n\n\n
\nEmisyon Yo\u011funlu\u011fu Hedefi<\/strong><\/li>\n<\/ol>\n\n\n\nGenellikle bir \u00fclkenin veya bir kurulu\u015fun ekonomik faaliyetlerine ba\u011fl\u0131 olarak \u00fcretti\u011fi sera gaz\u0131 emisyonlar\u0131n\u0131 belirli bir g\u00f6stergeye g\u00f6re d\u00fc\u015f\u00fcrmeyi ama\u00e7layan bir hedeftir. Bu g\u00f6sterge, genellikle Gayri Safi Yurti\u00e7i Has\u0131la (GSY\u0130H) veya enerji \u00fcretimi gibi birim ba\u015f\u0131na emisyonlar\u0131 ifade eder.<\/p>\n\n\n\n
Emisyon yo\u011funlu\u011fu hedefi, ekonomik b\u00fcy\u00fcme ve faaliyetlerin sera gaz\u0131 emisyonlar\u0131n\u0131 azaltmak veya kontrol etmek amac\u0131yla daha verimli hale getirilmesi gerekti\u011fi fikrine dayan\u0131r. Bu t\u00fcr hedefler, emisyonlar\u0131 do\u011frudan azaltma hedefleriyle birle\u015ftirilebilir veya tamamlay\u0131c\u0131 olarak kullan\u0131labilir.<\/p>\n\n\n\n
\u00d6rne\u011fin, bir \u00fclke veya bir sekt\u00f6r, belirli bir y\u0131l veya d\u00f6nemde GSY\u0130H ba\u015f\u0131na d\u00fc\u015fen sera gaz\u0131 emisyonlar\u0131n\u0131 belirli bir oranda azaltmay\u0131 hedefleyebilir. Bu, ekonomik b\u00fcy\u00fcme ve faaliyet art\u0131\u015f\u0131 s\u00fcrerken toplam emisyonlar\u0131n azalmas\u0131n\u0131 sa\u011flamay\u0131 ama\u00e7lar. Bu t\u00fcr hedefler, s\u00fcrd\u00fcr\u00fclebilir kalk\u0131nma ve \u00e7evresel koruma ama\u00e7lar\u0131na y\u00f6nelik stratejilerin bir par\u00e7as\u0131 olabilir.<\/p>\n\n\n\n
Paris \u0130klim Anla\u015fmas\u0131 ve T\u00fcrkiye\u2019nin Durumu<\/strong><\/h2>\n\n\n\nAnla\u015fma, 2020 sonras\u0131 d\u00f6nem i\u00e7in k\u00fcresel \u00f6l\u00e7ekte t\u00fcm \u00fclkelerin sera gaz\u0131 emisyonlar\u0131n\u0131 azaltma taahh\u00fcd\u00fcnde bulunmalar\u0131n\u0131 \u00f6ng\u00f6rm\u00fc\u015f ve bu taahh\u00fctlerin ulusal katk\u0131 beyanlar\u0131 arac\u0131l\u0131\u011f\u0131yla yap\u0131lmas\u0131n\u0131 sa\u011flam\u0131\u015ft\u0131r. <\/p>\n\n\n\n
T\u00fcrkiye, 2015 y\u0131l\u0131nda Paris Anla\u015fmas\u0131’n\u0131 imzalayarak destek vermi\u015f, ancak i\u00e7 hukuk onay s\u00fcreci bir s\u00fcre devam etmi\u015ftir. 7 Ekim 2021 tarihinde Cumhurba\u015fkan\u0131 Karar\u0131 ile anla\u015fma onaylanarak i\u00e7 hukukta da resmiyet kazanm\u0131\u015ft\u0131r.<\/p>\n\n\n\n
Paris Anla\u015fmas\u0131’n\u0131n en \u00f6nemli hedefi, sanayile\u015fme \u00f6ncesi d\u00f6nemle k\u0131yasland\u0131\u011f\u0131nda k\u00fcresel s\u0131cakl\u0131k art\u0131\u015f\u0131n\u0131 2 santigrat derecenin alt\u0131nda tutmak ve m\u00fcmk\u00fcnse 1.5 santigrat dereceyle s\u0131n\u0131rlamakt\u0131r. <\/strong><\/p>\n\n\n\nT\u00fcrkiye, Ulusal Katk\u0131 Beyan\u0131 (NDC) arac\u0131l\u0131\u011f\u0131yla 2030 y\u0131l\u0131na kadar sera gaz\u0131 emisyonlar\u0131n\u0131n art\u0131\u015f\u0131n\u0131 %21 oran\u0131nda azaltma taahh\u00fcd\u00fcnde bulunmu\u015f ve bu taahh\u00fcd\u00fcn\u00fc daha sonradan g\u00fcncelleyerek %41’e \u00e7\u0131karm\u0131\u015ft\u0131r. Bu g\u00fcncellemeyle, 2030 y\u0131l\u0131na kadar yakla\u015f\u0131k 500 milyon ton emisyon azalt\u0131m\u0131 hedeflenmekte ve 2038 y\u0131l\u0131na kadar emisyon tepe noktas\u0131na ula\u015f\u0131lmas\u0131 planlanmaktad\u0131r.<\/p>\n\n\n\n
T\u00fcrkiye’nin Paris Anla\u015fmas\u0131’ndaki taahh\u00fctleri, geli\u015fmi\u015f \u00fclkelerle uyumlu olarak “ortak fakat farkl\u0131la\u015ft\u0131r\u0131lm\u0131\u015f sorumluluklar ve g\u00f6receli kabiliyetler” ilkesine dayanmaktad\u0131r. <\/p>\n\n\n\n
Bu \u00e7er\u00e7evede, T\u00fcrkiye’nin ekonomik ve sosyal ko\u015fullar\u0131 dikkate al\u0131narak emisyon azalt\u0131m\u0131 ve iklim de\u011fi\u015fikli\u011fi ile m\u00fccadele \u00e7abalar\u0131 \u015fekillendirilmektedir. \u00dclke, geli\u015fmekte olan bir \u00fclke olarak bu \u00e7er\u00e7evede yer alarak kendi \u00f6zg\u00fcn \u015fartlar\u0131n\u0131 g\u00f6z \u00f6n\u00fcnde bulundurarak katk\u0131da bulunmaktad\u0131r.<\/p>\n\n\n\n
Paris Anla\u015fmas\u0131’n\u0131n uygulama mekanizmalar\u0131 da kademeli olarak hayata ge\u00e7irilmektedir. 2021 y\u0131l\u0131nda Glasgow’da d\u00fczenlenen COP 26 toplant\u0131s\u0131nda, anla\u015fman\u0131n nas\u0131l uygulanaca\u011f\u0131na dair hususlar\u0131 i\u00e7eren Kural Kitap (Paris Agreement Work Program) tamamlanm\u0131\u015ft\u0131r. <\/p>\n\n\n\n
Bu kapsamda, \u00fclkeler ulusal katk\u0131 beyanlar\u0131n\u0131 g\u00fcncellemek ve daha y\u00fcksek hedefler koymak \u00fczere d\u00fczenli olarak inceleyip sunmak durumundad\u0131r.<\/p>\n\n\n\n <\/figure>\n\n\n\nO\u011fuz Ergen<\/em><\/strong><\/p>\n","protected":false},"excerpt":{"rendered":"\u0130klim krizi k\u00fcresel bir tehdit ve bununla ba\u015fa \u00e7\u0131kmak i\u00e7in k\u00fcresel bir eyleme ihtiya\u00e7 var. Paris \u0130klim Anla\u015fmas\u0131 ise bize bu konuda bir yol g\u00f6steriyor. Bu yaz\u0131m\u0131zda Paris \u0130klim Anla\u015fmas\u0131 gibi radikal bir s\u00f6zle\u015fmenin \u00f6ncesinde ve sonras\u0131nda olanlar\u0131, anla\u015fman\u0131n neleri kapsad\u0131\u011f\u0131n\u0131 ve T\u00fcrkiye\u2019nin bu anla\u015fmaya katk\u0131lar\u0131n\u0131 konu al\u0131yoruz.<\/p>\n","protected":false},"author":14,"featured_media":58453,"comment_status":"open","ping_status":"open","sticky":false,"template":"","format":"standard","meta":{"_jetpack_memberships_contains_paid_content":false,"footnotes":""},"categories":[32],"tags":[],"class_list":["post-58452","post","type-post","status-publish","format-standard","has-post-thumbnail","hentry","category-iklim-krizi-tr"],"aioseo_notices":[],"jetpack_sharing_enabled":true,"jetpack_featured_media_url":"https:\/\/i0.wp.com\/ecording.org\/wp-content\/uploads\/2023\/09\/121188265_eiffel.jpg?fit=976%2C549&ssl=1","_links":{"self":[{"href":"https:\/\/ecording.org\/wp-json\/wp\/v2\/posts\/58452"}],"collection":[{"href":"https:\/\/ecording.org\/wp-json\/wp\/v2\/posts"}],"about":[{"href":"https:\/\/ecording.org\/wp-json\/wp\/v2\/types\/post"}],"author":[{"embeddable":true,"href":"https:\/\/ecording.org\/wp-json\/wp\/v2\/users\/14"}],"replies":[{"embeddable":true,"href":"https:\/\/ecording.org\/wp-json\/wp\/v2\/comments?post=58452"}],"version-history":[{"count":0,"href":"https:\/\/ecording.org\/wp-json\/wp\/v2\/posts\/58452\/revisions"}],"wp:featuredmedia":[{"embeddable":true,"href":"https:\/\/ecording.org\/wp-json\/wp\/v2\/media\/58453"}],"wp:attachment":[{"href":"https:\/\/ecording.org\/wp-json\/wp\/v2\/media?parent=58452"}],"wp:term":[{"taxonomy":"category","embeddable":true,"href":"https:\/\/ecording.org\/wp-json\/wp\/v2\/categories?post=58452"},{"taxonomy":"post_tag","embeddable":true,"href":"https:\/\/ecording.org\/wp-json\/wp\/v2\/tags?post=58452"}],"curies":[{"name":"wp","href":"https:\/\/api.w.org\/{rel}","templated":true}]}}